Financieel Toezicht gemeenten en gemeenschappelijke regelingen
De provincie, en met name het team Bestuur en Concernzaken, houdt toezicht op de financiële positie van de gemeenten en gemeenschappelijke regelingen in Drenthe. Dit toezicht is een wettelijke taak, opgedragen in de Gemeentewet aan Gedeputeerde Staten.
Net zoals in het maatschappelijke verkeer surséance en faillissement voorkomen kan het gebeuren dat een gemeente niet meer financieel rond kan komen. Daar bestaat in Nederland een vangnet voor: “artikel 12”. Op grond van dit artikel van de Financiële Verhoudingswet is tijdelijk financiële steun mogelijk. De taak van de provincie is te voorkomen dat het zover komt.
Het Drentse toezicht kenmerkt zich door terughoudendheid en maatwerk met de jaarlijkse beoordeling van de begroting als belangrijkste toetsmoment. In een enkel geval is een “strengere” vorm van toezicht onvermijdelijk.
Elke gemeente moet de begroting, de jaarrekening, IV3 en overige relevante stukken opsturen naar de provincie. De begroting inclusief meerjarenraming moet uiterlijk 15 november van het jaar dat vooraf gaat aan het begrotingsjaar worden ingezonden en de jaarrekening uiterlijk 15 juli van het jaar volgend op het verantwoordingsjaar. In december van elk jaar nemen GS voor elke gemeente een besluit over de toezichtvorm voor het komende jaar.
Twee toezichtvormen: repressief en preventief
Wanneer de begroting en jaarrekening op tijd zijn ingezonden en de begroting naar het oordeel van GS structureel en reëel in evenwicht is, dan valt de gemeente onder repressief toezicht (toezicht achteraf). Deze vorm van toezicht is het uitgangspunt.
Structureel en reëel in evenwicht betekent dat de begroting voldoet aan bepaalde eisen. De belangrijkste daarvan is dat voor het betreffende begrotingsjaar de structurele lasten zijn gedekt door structurele baten. Incidentele lasten mogen gedekt worden door zowel structurele als door incidentele baten.
Preventief toezicht wordt ingesteld wanneer de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is en de meerjarenraming niet aannemelijk maakt dat er een herstel van het evenwicht komt. Het instellen van preventief toezicht is tevens mogelijk indien de termijn van inzending van de begroting en/of jaarrekening wordt overschreden. Preventief toezicht is de uitzondering.
Wat is preventief toezicht?
Als er preventief toezicht is ingesteld dienen de gemeentebegroting en de begrotingswijzigingen ter goedkeuring aan GS te worden voorgelegd. De gemeenten dienen genoemde besluiten binnen twee weken na vaststelling aan de toezichthouder te zenden. Met het goedkeuringsinstrument kunnen GS ingrijpen in de financiën van een gemeente. Zij kunnen goedkeuring onthouden als de begroting of een begrotingswijziging in strijd met het recht of het algemene financiële belang is.
Wat is repressief toezicht?
Repressief toezicht houdt in dat de gemeente zonder voorafgaande goedkeuring van de provincie de begroting en begrotingswijzigingen kan uitvoeren. Een gemeente onder repressief toezicht blijft wel alle documenten uit de budgetcyclus aan de provincie sturen.
Andere toezichtstaken
De provincie heeft meer (financiële) toezichtstaken. Zo vraagt de Wet Financiering Decentrale Overheden aandacht voor het financieringsgedrag van overheden.
Voor het oprichten van of het deelnemen in NV’s, BV’s, stichtingen of verenigingen is goedkeuring van GS nodig. Doel hiervan is om de openbaarheid van besluitvorming en democratische controle bij de uitvoering van publieke taken veilig te stellen.
Ook kunnen Gedeputeerde Staten of de Commissaris van de Koning ontheffing en/of goedkeuring verlenen van een aantal voor een raadslid, wethouder, burgemeester, secretaris of griffier verboden handelingen opgenomen in de Gemeentewet.
Beleidsregels
De gezamenlijke toezichthouders (Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en 12 colleges van Gedeputeerden Staten) hebben een gemeenschappelijke beleidskader voor het financieel toezicht (GTK) opgesteld. Deze is recentelijk aangepast aan gewijzigde regelgeving. Via een link op deze pagina kunt u het toezichtkader downloaden.
Inlichtingenformulier begroting
Jaarlijks vraagt de provincie gemeenten het inlichtingenformulier begroting ten behoeve van het begrotingsonderzoek in te vullen en toe te zenden. Het formulier geeft op hoofdlijnen inzicht in de financiële positie van de Drentse gemeenten en is een zeer belangrijk hulpmiddel bij de werkzaamheden in de beoordelingsperiode. Via een link op deze pagina kunt u deze downloaden.