Mantingerzand
Het Mantingerzand is een uitgestrekt natuurgebied tussen de dorpen Mantinge en Nieuw-Balinge. Dit gebied, beter bekend onder de naam Mantingerveld, bestaat voor een groot deel uit heide, vennen, bossen en enkele kleine stuifzanden. Ook voormalige landbouwgronden maken deel uit van het Natura 2000-gebied. Deze gronden zijn door eigenaar Natuurmonumenten ingericht voor de ontwikkeling van natuur. Het hoofddoel van deze ingrepen was geïsoleerde heidegebieden aaneenschakelen tot één groot natuurgebied. Heidegebieden als het Hullenzand, het Balinger- en Mantingerzand, Martensplek en het Lentsche Veen. Deze natuurgebieden waren waardevolle restanten van een zeer uitgestrekt heidegebied tussen Hoogeveen en Westerbork, dat in de loop van de 20e eeuw steeds verder is ontgonnen. De vier terreinen hadden ieder afzonderlijk nog een grote natuurkwaliteit, maar stonden door hun geringe omvang behoorlijk onder druk.
Opvallend element van het Natura 2000-gebied is het zeer omvangrijke en schitterende jeneverbesstruweel, dat behoort tot de mooiste struwelen (struikgewassen) van Nederland. Maar ook de droge en natte heide, de vennen en stuifzanden tonen de grote gevarieerdheid van het gebied. Enkele oude loofbossen en een aantal ontginningsbossen maken ook deel uit van het Natura 2000-gebied.
Aanwijzing
Het Natura 2000-gebied Mantingerzand is 780 hectare groot. Het gebied is in 2004 aangemeld bij de Europese Unie en in 2013 definitief aangewezen als Natura 2000-gebied.
Habitattypen
- H2310 Stuifzandheiden met struikhei
- H2320 Binnenlandse kraaiheibegroeiingen
- H2330 Zandverstuivingen
- H3130 Zwak gebufferde vennen
- H3160 Zure vennen
- H4010 Vochtige heide
- H4030 Droge heide
- H5130 Jeneverbesstruwelen
- H6230 Heischrale graslanden
- H7150 Pioniersvegetaties met snavelbiezen
- H9190 Oude eikenbossen
- H91D0 Veenbossen
Beheer en inrichting
De inrichting van het gebied is onder andere gericht op herstel van de waterhuishouding, waardoor vochtige heideslenken weer aan waarde winnen. In het zogenaamde landarbeiderswetgebied ligt het accent op de ontwikkeling van een kleinschalig natuurlandschap met akkers en graslandjes.
In 2023 is aan de oostzijde het gebied Verlengde Middenraai als natuurterrein ingericht. Tegenwoordig staat dit gebied bekend als Mekelermeersche Veen. Doordat de waterstanden hier aanzienlijk zijn verhoogd helpt de inrichting mee aan het herstel van de waterhuishouding in het Mantingerzand. Het Mekelermeersche Veen vormt echter geen onderdeel van het Natura 2000-gebied.
Het dagelijkse beheer is in handen van een heidekoeien en heideschapen die gezamenlijk zorgen voor het openhouden van het gebied en het in toom houden van grassen. De beheerder vult dat beheer aan met kleinschalig plaggen en chopperen, maaien en afvoeren en het verwijderen van te veel boomopslag.