Drentse loofbossen zijn van topkwaliteit!

18 locaties

In de beheerplannen voor Natura 2000-gebieden staan niet alleen beheermaatregelen vermeld om de achteruitgang van de natuurkwaliteit te stoppen, maar is ook vaak extra onderzoek geformuleerd. Dat komt omdat we niet altijd precies weten welke maatregelen we moeten nemen om tot het beste resultaat te komen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het beheer van de waardevolle droge loofbossen in de Natura 2000-gebieden. Daarom heeft de provincie Drenthe Wageningen Environmental Research gevraagd onderzoek te doen om de vragen uit de beheerplannen te beantwoorden. Het onderzoek is uitgevoerd op 18 locaties in de Natura 2000-gebieden Dwingelderveld, Holtingerveld, Norgerholt, Mantingerbos, Drents-Friese Wold en Drentse Aa. De onderzoeksresultaten zijn ook bruikbaar voor bossen buiten Natura 2000-gebieden.

Hoge kwaliteit op oeroude bodems

Een van de onderwerpen in het onderzoek was de huidige kwaliteit van de bossen. Het is bekend dat natuur wordt beïnvloed door allerlei menselijke ingrepen in en buiten de bossen. Denk aan stikstofneerslag en de inwaai van meststoffen. Dat soort invloeden leidt tot veranderingen in de bodem en vervolgens tot verandering van de plantengroei en boomsoortensamenstelling. Daardoor is de kwaliteit in het geding.

Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit van veel van de onderzochte bossen nog steeds erg hoog is. De Drentse bossen behoren tot de top van de Nederlandse bossen. Kenmerkend zijn de eigen set aan bomen en struiken, aangevuld met een erg karakteristieke plantengroei op de bodem met soorten als Norger bosmuur, zevenster, witte klaverzuring en dalkruid. Opvallend zijn de vele bijzondere bramensoorten in de Drentse bossen. De bodem onder de onderzochte bossen zijn veelal zeer oude, vaak ongestoorde bosbodems waar natuurlijke veranderingen tot eigen kenmerken hebben geleid.

Zeer voorzichtig met beheer

In de gevallen dat de bossen nog steeds een aanzienlijke kwaliteit vertegenwoordigen moeten beheerders erg voorzichtig zijn met het nemen van beheermaatregelen. Juist door het nemen van maatregelen kan de kwaliteit onder druk komen te staan. De onderzoekers adviseren dan ook om beslist geen maatregelen uit te voeren zoals begrazing, het aanleggen van open plekken en strooisel- en humusverwijdering. Dat doet meer kwaad dan goed volgens de onderzoekers. Herstel op landschapsschaal, dus herstel van de wijde omgeving van de bossen, kan in sommige gevallen positief uitpakken, zoals bij het Mantingerbos door daar in de omgeving de waterhuishouding te herstellen. In een beperkt aantal gevallen is de bosbodem door onder meer stikstofneerslag gedegradeerd, met andere woorden sterk verzuurd op een onnatuurlijke wijze. In dit soort gevallen stelt Wageningen Environmental Research herstelmaatregelen voor in de vorm van experimentele bemesting met mineralen op zeer kleine schaal. De onderzoekers stellen voor om een dergelijke proef in het Holtingerveld uit te voeren omdat de bosflora hier op onnatuurlijke wijze is verarmd.

Niets doen is het devies

Onderzoek als deze zijn zeer waardevol omdat beheerders en bestuurders goede aanwijzingen krijgen om de doelen die voor Natura 2000-gebieden zijn bepaald ook worden kunnen gehaald. In het geval van de waardevolle bossen is het devies in feite ‘niets doen’, behalve om waar mogelijk de stikstofneerslag en verdroging aan te pakken. Daar zullen niet alleen de bossen, maar ook vele andere soorten natuur van profiteren!

Het rapport van het bossenonderzoek is te downloaden via onderstaande link.

Onderzoek Natura 2000-habitattypen droge bossen in Drenthe (pdf, 8.2 MB)

Onderzoek naar de kwaliteit van bodem, vegetatie en stamhout van eik in oude bossen

R.J. Bijlsma, S.P.J. van Delft & J.J. de Jong