Vraag en antwoord - aankoop van veehouderijen

Het kabinet stelt € 350 miljoen beschikbaar voor de aankoop van veehouderijen. Waarom is deze maatregel genomen?

Om de stikstofdepositie op de daarvoor gevoelige Natura 2000-gebieden die overbelast zijn te laten dalen. Doordat de provincie in bepaalde gebieden veehouderijen kan aankopen, wordt gewerkt aan natuurherstel in samenhang met andere gebiedsopgaven. Daarbij is het mogelijk dat er binnen dat gebied ruimte vrij komt voor nieuwe ontwikkelingen. Bijvoorbeeld voor blijvende of verplaatsende veehouders in dat gebied of voor andere ontwikkelingen, zonder dat dat natuurherstel in de weg staat. Bovendien worden boeren die willen stoppen, op deze manier geholpen.

Kunnen provincies veehouderijen ook verplichten om zich te laten opkopen?

Nee, een veehouder bepaalt zelf of hij tot verkoop aan de provincie wil overgaan. Dit betekent dat de provincie in onderhandeling treedt met de veehouder om overeenstemming te bereiken over de koop. Vrijwilligheid staat dus voorop, het sluiten van een overeenkomst met de provincie voor aankoop is niet verplicht.

Welke voorwaarden gelden er bij de opkoop van een boerderij via deze regeling?

Bij aankoop kan een provincie een vestiging van een veehouder aankopen, als die veehouder daartoe bereid is. Dan wordt er een koopovereenkomst afgesloten tussen de veehouder en de provincie. Over een groot deel van de afspraken binnen deze overeenkomst kunnen zij met elkaar in onderhandeling gaan. Enkele voorwaarden staan vast, zoals:

De stikstofdepositie vanuit het bedrijf op het Natura-2000 gebied moet voldoen aan de drempelwaarde (van tenminste 2 mol N/ha/jr);
De veehouderijvestiging moet definitief worden gesloten;
De dieren moeten worden afgevoerd, de meststoffen verwijderd;
Productierechten moeten worden doorgehaald;
De vergunningen voor de veehouderijvestiging worden ingetrokken of aangepast;
Het bestemmingsplan moet worden aangepast (door gemeenten);
De veehouder mag niet op een andere locatie een nieuw veehouderijbedrijf beginnen of een bestaand bedrijf overnemen.

Een totaaloverzicht van de voorwaarden inclusief uitgebreide toelichting staat in de regeling .

Waarom kunnen veehouders die hun vestiging verkopen in het kader van de gerichte opkoopregeling, niet op een andere locatie een nieuw veehouderijbedrijf beginnen?

Het hoofddoel van deze regeling is gericht op het verminderen van de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden, via opkoop van piekbelasters nabij deze gebieden. Door deze veehouderijen definitief te beëindigen, wordt de stikstofdepositie bij deze gevoelige Natura 2000-gebieden direct verlaagd.
Een van de nevendoelen van deze regeling is het leveren van een bijdrage aan het verminderen van de landelijke stikstofuitstoot om daarmee  ontwikkelruimtete creëren. Bijvoorbeeld voor boeren die willen blijven, voor het legaliseren van meldingen of om nieuwe activiteiten anders dan veehouderijen mogelijk te maken.
De regeling heeft daarmee het karakter van een stoppersregeling. Als een veehouder elders opnieuw een veehouderij wilbeginnen of een bestaand bedrijf wil overnemen, gaat het om een verplaatsing van de activiteiten. Daar is deze regeling niet voor bedoeld.
Veehouders die willen verduurzamen of verplaatsen (nieuwe vestiging of overname), kunnen gebruik maken van één van de andere regelingen die het ministerie van LNV specifiek voor die doeleinden beschikbaar stelt. Bijvoorbeeld de Subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen (SBV), het Bedrijfsovernamefonds ofhet Omschakelfonds. Ook kunnen veehouders gebruik maken van de Voucherregeling waarmee zij onafhankelijke bedrijfsadviseurs kunnen inschakelen.

Waarom mag een veehouder ook geen andere veehouderijlocatie overnemen wanneer hij/zij gebruik maakt van de aankoopregling?

Deze regeling is gericht op het definitief beëindigen van veehouderijlocaties. Daarom heeft deze regeling het karakter van een stoppersregeling. Wanneer een veehouder de intentie heeft om elders een bedrijf over te nemen is deze regeling daarvoor niet het geëigende instrument.
Veehouders die willen verduurzamen of verplaatsen (nieuwe vestiging of overname), kunnen gebruik maken van één van de andere regelingen die het ministerie van LNV specifiek voor die doeleinden beschikbaar stelt. Bijvoorbeeld de Subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen (SBV), het Bedrijfsovernamefonds ofhet Omschakelfonds.
Nog iets opnemen over het PNP? In dat kader verplaatsen wij ook bedrijven, mnvoor bijdrage NNN en ruilgrond

Geldt er een beroepsverbod wanneer een veehouder gebruik maakt van de gerichte opkoopregeling?

Nee, er geldt geen beroepsverbod. Het kan zijn dat een veehouder die gebruik maakt van de gerichte aankoopregeling, een andere veehouderijlocatie heeft dan de locatie waarover de koopovereenkomst gaat. Veehouders mogen die eventuele andere locatie(s) dan gewoon blijven voortzetten.

Mag ik wel bij iemand gaan werken/werknemer worden als ik gebruik heb gemaakt van de gerichte opkoop?

Ja, dat mag. Veehouders die gebruik maken van deze regeling mogen niet op een andere locatie een veehouderijbedrijf beginnen of overnemen. Er gelden geen beperkingen voor indiensttreding als werknemer bij een andere veehouderij.

Stel: een piekbelaster is een maatschap van vader en zoon. Vader wil zich laten uitkopen. Kan dan die zoon de rest van zijn leven nooit meer als boer ergens terecht?

Het herstartverbod van de gerichte aankoopregeling houdt in dat er een herstartverbod geldt voor de veehouderij die de koop sluit. Als die veehouderij de bedrijfsvorm heeft van een maatschap, geldt de voorwaarde van het herstartverbod voor elk van de maten van de maatschap. Dit hangt samen met het doel van deze regeling: het laten beëindigen van bepaalde veehouderijactiviteiten en het willen borgen daarvan.
Dat betekent voor bovenstaand voorbeeld dat de zoon niet later op een andere plek een bedrijf kan starten of overnemen. Het maakt duidelijk dat een veehouder goed moet bezien of verkoop in het kader van deze regeling in dat geval de beste optie is. Een andere optie voor betrokkene is om ervoor te kiezen om het bedrijf aan een particuliere partij te verkopen, dan is er geen belemmering voor herstarten op een andere plaats.

Mag een veehouder die gebruik maakt van de gerichte opkoopregeling wel een akkerbouwbedrijf starten?

Veehouders die gebruik maken van deze regeling mogen niet op een andere locatie een veehouderijbedrijf beginnen of overnemen. Er gelden geen beperkingen voor het starten van een akkerbouwbedrijf op een andere locatie.

Hoe zit het met jonge boeren die zich willen laten uitkopen om op een duurzame manier door te kunnen gaan?

De gerichte opkoopregeling is gericht op de volledige sluiting van veehouderijvestigingen die zorgen voor een hoge stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden. Daarom voorziet deze regeling ook alleen in de opkoop en beëindiging van deze veehouderijlocaties.
Veehouders die willen verduurzamen of verplaatsen (nieuwe vestiging of overname), kunnen gebruik maken van één van de andere regelingen die het ministerie van LNV specifiek voor die doeleinden beschikbaar stelt. Bijvoorbeeld de Subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen (SBV), het Bedrijfsovernamefonds ofhet Omschakelfonds. Ook kunnen veehouders gebruik maken van de voucherregeling waarmee zij onafhankelijke bedrijfsadviseurs kunnen inschakelen.

Hoe werkt de herbestemming van de opgekochte grond?

Het wijzigen van het bestemmingsplan is nodig om de stikstofdepositie op de daarvoor gevoelige Natura 2000-gebieden die overbelast zijn, blijvend te laten dalen. Het is aan de provincie om te bepalen wat er met de aangekochte grond gebeurt. Door veehouderijen aan te kopen en de veehouderij-bestemming van de betreffende locatie te wijzigen wordt gewerkt aan natuurherstel in samenhang met andere gebiedsopgaven. Denkbaar is dat de grond wordt verpacht of verkocht, en dit kan onder omstandigheden ook leiden tot extensivering van nabije blijvende veehouderijen. Opgekochte grond kan dus eventueel wel een landbouwbestemming houden.

Wat gebeurt er met de locatie waar een veehouder wordt opgekocht?

De maatregel gerichte aankoop is gericht op duurzame natuurverbetering en daarvoor is nodig dat de aangekochte veehouderijvestigingen definitief worden gesloten.
Daarvoor dient de veehouder de dieren af te voeren en de meststoffen op die locatie te laten verwijderen. Ook moet de veehouder het productierecht in de registratie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) laten vervallen en hij/zij moet er voorzorgen dat de vergunningen voor de veehouderijvestiging worden ingetrokken of aangepast.
Uitgangspunt voor de aankopen is dat de aangekochte bedrijfsgebouwen worden gesloopt tenzij deze voor een nieuwe duurzame bestemming kunnen worden gebruikt.
Verder is in de regeling vereist dat het bestemmingsplan voor de locatie wordt aangepast.

Wat gebeurt er met de dierrechten van stoppende veehouders?

De dierrechten van een veehouder die stopt in het kader van de gerichte opkoopregeling worden ingenomen en doorgehaald.

Wanneer komt het geld uit de tranches beschikbaar?

De eerste tranche is per november 2020 beschikbaar. Na evaluatie van de eerste tranche komt de tweede tranche beschikbaar. Hiervoor zal een nieuwe regeling worden gemaakt. De verdeling van de tranches ziet er als volgt uit:

Eerste tranche: € 100 miljoen (is vanaf november 2020 beschikbaar)
Tweede tranche: € 100 miljoen (komt, na evaluatie van de eerste tranche, in het najaar van 2021 beschikbaar)
Derde tranche: € 150 miljoen (komt in 2022 beschikbaar)

Wanneer worden naar verwachting de eerste veehouders door hun provincie benaderd?

Bij de regeling gerichte aankoop gaat het om aankopen van veehouderijen door provincies. Provincies kunnen hiervoor actief veehouders benaderen, maar veehouders kunnen ook zelf melden bij hun provincie dat zij interesse in verkoop hebben. Over de voorwaarden van de koopovereenkomst treden veehouder en provincie met elkaar in onderhandeling, waarvan enkele randvoorwaarden vaststaan. De gesprekken tussen provincies en veehouders kunnen starten direct na de besluitvorming per provincie over hoe de provincies gaan uitvoeren.

Waar kunnen geïnteresseerde veehouders terecht voor informatie over de gerichte opkoop?

De gerichte aankoopregeling wordt uitgevoerd door de  provincies. Veehouders die geïnteresseerd zijn in opkoop door de provincie, kunnen hiervoor bij de eigen provincie terecht.
Ook is er een aankoopcalculator beschikbaar waar veehouders kunnen berekenen of zij wat hun stikstofdepositie betreft in aanmerking komen voor opkoop via deze regeling.
Een handleiding voor deze aankoopcalculator is ook beschikbaar.

Wat is het verschil tussen de regeling gerichte aankoop en de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties die in het voorjaar van 2021 beschikbaar komt?

Het gaat in beide gevallen om vrijwillige regelingen, dus veehouders bepalen zelf of zij willen stoppen. Het gaat in beide gevallen om regelingen voor het geheel en definitief beëindigen van de veehouderijactiviteiten.

De regeling aankoop is een regeling die door de provincies wordt uitgevoerd, waarbij eerst met specifieke uitkeringen geld wordt verdeeld over de provincies. Vervolgens benaderen de provincies veehouderijen die hebben aangegeven belangstelling te hebben voor deze regeling met een hoge stikstofdepositie op een overbelast Natura 2000-gebied binnen een straal van 10 km van dat gebied. De provincies zullen hierbij met de regionale situatie rekening houden, vanuit hun rol als regisseur van het gebiedsproces. Provincies en veehouders moeten in onderhandeling tot overeenstemming komen over de koop. Hierbij kunnen zij de voorwaarden van de koopovereenkomst deels zelf bepalen, enkele randvoorwaarden liggen vast.

De Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) is een subsidieregeling voor veehouders die willen stoppen. Het zal moeten gaan om een veehouderijvestiging met een bepaalde stikstofdepositie op een overbelast Natura 2000-gebied. In de regeling zal worden vastgelegd hoe het subsidiebedrag wordt bepaald dat stoppende veehouders kunnen krijgen. Er wordt nu gewerkt aan een concept-regeling die binnenkort publiekelijk zal worden geconsulteerd.

Vraag en antwoord Drenthe

Hoe zit het met de kosten van adviseurs (in het voortraject), wie moet dit bekostigen?

Kosten van adviseurs zijn niet opgenomen in de regeling

Worden grond én gebouwen ge/verkocht?

Dat kan, afweging van de provincie (nevendoel van de regeling), beoordelen of de gronden kunnen bijdragen aan provinciale doelen zoals agrarische structuurverbetering of realisatie NN.

Welke financiële compensaties zijn bij de regeling van toepassing?

Het bedrijf wordt door de provincie marktconform gekocht; dat betekent dat een onafhankelijk taxateur de waarde van het bedrijf vaststelt.

Is het mogelijk om in overleg (met ons) een andere bestemming te organiseren op het adres (bijv. begraafpark)

Dat kan in overleg met de gemeente. Het is aan de gemeenten om een bestemming vast te stellen.

Hoe wordt er om gegaan met bedrijfsverplaatsing?

Dat is niet mogelijk, het gaat om beëindiging van het bedrijf op die locatie.

Wanneer wordt er bekend of men in aanmerking komt voor de regeling? -> ook gericht op investeringen in het bedrijf?

Of uw daadwerkelijk gebruik kan maken van de regeling hangt onder meer af van de voorwaarden die gelden bij aankoop, zoals de mate waarin beëindiging van het bedrijf daadwerkelijk bijdraagt aan het verlagen van de stikstofuitstoot op de omgeving. Een gebieds- en bedrijfsanalyse zal daar uitsluitsel over geven. Daar werkt de provincie Drenthe nu aan. Zodra daar meer over bekend is, wordt u hierover geïnformeerd.

Als men net toegetreden is tot de maatschap, heeft dit gevolgen voor de bedrijfsactiviteiten?

Ja, zie hierboven; de maatschap is dan verkoper.

Hoe weet je of een bedrijf een hoge stikstofuitstoot heeft?

Een gebieds- en bedrijfsanalyse zal daar uitsluitsel over geven. Daar werkt de provincie Drenthe nu aan. Zodra daar meer over bekend is, wordt u hierover geïnformeerd. Bekijk ook alvast de aankoopcalculator.

Is er bij de provincie een lijst bekend van de ‘piekbelasters’?

Er is geen lijst bekend van de ‘piekbelasters’ bij de provincie Drenthe. Prolander houdt in opdracht van de provincie Drenthe wel een lijst met belangstellenden bij die interesse hebben getoond in de aankoopregeling.

Waarom wordt er bij een 2e regeling enkel gesproken over melkvee- varkens- en pluimveehouders? En valt vleesvee dan buiten de selectie?

Het gaat nu om de 1e tranche van aankoopregeling. Op basis van monitoring en evaluatie volgen een 2e en 3e tranche vanuit LNV.