Bodem en grondwater
Water en de bodem/ondergrond zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Boven het maaiveld door het oppervlaktewater, het type landgebruik, maar ook door het peilbeheer dat moet zorgen voor droge voeten. Onder het maaiveld waar grondwater en bodem op elkaar inwerken in termen van chemie, biologie en fysische processen.
De bodem en ondergrond maken deel uit van de waterkringloop (zie figuur 12). Een belangrijke functie van de bodem in de waterkringloop is de natuurlijke buffercapaciteit.
Een bodem met een groot bufferend vermogen is in staat om neerslag goed op te nemen waardoor de watervoorraad in de bodem wordt aangevuld. Bodems met een groot bufferend vermogen zijn beter in staat om perioden met neerslagtekort te overbruggen. Wanneer er veel neerslag valt zullen bodems met een groot bufferend vermogen tevens het neerslagwater langzamer afvoeren naar het oppervlaktewater en daarmee ook wateroverlast verminderen.
Grondwater is voor Drenthe essentieel voor de levering van zoet drinkwater. Het watersysteem van Drenthe (Drents plateau) is een grondwatersysteem dat wordt ontwaterd door beken. Hierbij is de ondiepe ligging van de keileem in Drenthe van groot belang voor het functioneren van het watersysteem. Bij veel neerslag stagneert de infiltrerende neerslag op de keileem waardoor wateroverlast kan optreden en een snelle afvoer plaatsvindt op het oppervlaktewatersysteem en het beeksysteem.
Het water in de bodem speelt een essentiële rol bij de groei van planten en bomen. Water is een van de bouwstenen van de plant: voor de fotosynthese en als oplosmiddel en transportmiddel voor de voedingstoffen. Een groot deel van het opgenomen water verdampt t.b.v. fotosynthese en kunnen door de wortels opgenomen voedingsstoffen naar boven getransporteerd worden.
Water beïnvloedt ook in sterke mate de bodem zelf. Allerlei fysische, chemische en biologische processen in de bodem vinden alleen plaats als er voldoende vocht is. Verschillende fysische eigenschappen van de grond zijn sterk van het vochtgehalte afhankelijk, zoals structuur, bewerkbaarheid, draagkracht, zwel en krimp.
De belangrijkste opgaven voor water in relatie tot bodem en ondergrond zijn:
- Het veiligstellen van voldoende en kwalitatief goed oppervlakte- en grondwater.
- Het voorkomen van droogte en wateroverlast.
- Het beheren en beheersen van de effecten van water(gebruik) op het natuurlijk systeem zoals bodemdaling, verlies aan organische stof.
Het bodemsysteem en het grondwatersysteem zijn nauw met elkaar verbonden. Het zijn trage systemen, waarin verkeerde besluiten kunnen leiden tot hoge kosten of jarenlange beperkingen in het gebruik. Daarom is duurzaam gebruik van bodem en grondwater nodig voor een gezonde, veilige leefomgeving en voor een verantwoord economisch gebruik.