Bodem en delf- en grondstoffen

Delfstoffen

Delfstoffen zijn materialen dat men uit de bodem/ondergrond wint. Hiertoe behoren brandstoffen als olie en gas en ook de bouw- en grondstoffen als zand, klei en grind.

Zand & Grind

Voor veel bouw- en civiele werkzaamheden zijn primaire grondstoffen nodig, zoals grind, klei en zand. De winning van zand is van nationaal belang. De provincies zijn aangewezen om hierop binnen hun eigen provincies regie te voeren, Zand en grind worden gewonnen door ontgrondingen. Verspreid over Drenthe liggen dieptewinningen voor het winnen van verschillende soorten zand. Een zandwinning kan grote invloed hebben op het milieu, de natuur, landbouw, waterkeringen, recreatie en grondwaterkwaliteit. Daarom is voor een dergelijke zandwinning een vergunning noodzakelijk (en veelal ook een milieueffectrapportage) waarbij een integrale afweging van alle bij de zandwinning betroken belangen zal plaatsvinden.

Functionele ontgrondingen

Er zijn ingrepen in de bodem waarbij, anders dan bij zandwinningen in diepe plassen, de winning van zand niet het hoofddoel is Als voorbeeld hiervan kan worden genoemd de landbouwkundige verbetering van landbouwgronden, het uitvoeren van natuurontwikkeling(sprojecten) en het bouwrijp maken van gemeentelijke uitbreidingsplannen. Bij de vergunningverlening vindt een integrale belangenafweging plaats op basis van de doelen van het omgevingsbeleid.

Zout

In de ondergrond van Drenthe bevinding zich een aantal zoutkoepels. Een zoutkoepel is een soort reusachtige ballon van zout, die vanaf grote diepte in de bodem omhoog is geperst. De grote zoutkoepels kunnen geëxploiteerd worden. Ze vormen een bron voor zout, zoals keukenzout, maar ook strooizout voor in de winter. Daarnaast kan het zout, doordat het ondoordringbaar is, dienen om olie en gas gevangen te houden in reservoirs. Zoutwinning in Drenthe zal niet direct aan de orde zijn. De zoutmijnbouwers beschikken over voldoende voorraden voor vele jaren in bestaande concessies elders in Nederland.

Gas en olie

Benutting van de diepe ondergrond in de vorm van delfstofwinning van olie en gas vindt in Drenthe al geruime tijd plaats. In de diepe ondergrond liggen planten- en dierenresten van miljoenen jaren geleden. Onder invloed van druk en warmte ontstaat hieruit aardgas of olie, dat opstijgt naar bovenliggende lagen. Als dit in een poreus gesteente terechtkomt met daarboven een afsluitende laag, ontstaat een olie- of gasveld. Schoonebeek in Drenthe is het grootste olieveld op land. In Drenthe zijn vele aardgasvelden bekend, die uiteindelijk allemaal in meer of mindere mate leeg geproduceerd zullen worden, afhankelijk van de economische haalbaarheid. De relatie tussen ondergrond en Gas/olie wordt verder in hoofdstuk 3. Bodem & Energievoorziening beschreven.

Biogrondstoffen

Bomen en planten zijn cruciaal voor de mens en voor de aarde. Ze leveren voedsel, veevoer en zuurstof, maar ook materialen en energie. Ze vormen de natuur, het landschap en maken deel uit van de biodiversiteit. Ze zijn onmisbaar in ons dagelijks leven. Bomen en planten zijn daarnaast sinds zo’n 20 jaar een belangrijk element in de strijd tegen klimaatverandering. Voor het klimaatbeleid hebben planten en bomen (naast voedsel en veevoer) twee functies.

Ten eerste als grondstof voor duurzame materialen voor de maakindustrie. Uit planten kunnen kleding, cosmetica en bouwmaterialen gemaakt worden, maar ook verpakkingsmaterialen (o.a. flessen) en kunststoffen. Planten en bomen groeien door CO2 uit de atmosfeer op te nemen. Wanneer gewassen of hout grondstof zijn voor lang houdbare producten draagt dat bij aan minder concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer omdat de CO2 opgeslagen wordt in het materiaal.

In de tweede plaats slaan planten, gewassen en bomen energie op. Binnen een energiesysteem met veel wind- en zonne-energie is opslag van energie cruciaal. Dat kan door middel van bijvoorbeeld hout, maaisel, maar ook in de vorm van biogas (uit mest) of vloeibare biobrandstoffen. Deze vormen van bio-energie zijn beschikbaar wanneer het niet waait of de zon niet schijnt (regelbaar vermogen) of als biobrandstof voor de transportsector, in de toekomst vooral voor zwaar vrachtverkeer, scheep- en luchtvaart.

Ca. 85 % van het gehele Drentse oppervlak is landbouw en/of natuur en daarmee is de teelt van biogrondstoffen relevant en van invloed op vele opgaven.