Archeologie

Ook Hartje Drenthe scoort hoog als het gaat om de archeologie van de essen en de beekdalen, Celtic fields en grafheuvelgroepen. In het hart van Drenthe zijn in de vorige eeuw archeologische opgravingen uitgevoerd waarvan de resultaten zo belangrijk zijn dat ze nog steeds tot de verplichte leerstof behoren van elke archeoloog in opleiding. De plaatsen waar deze opgravingen plaatsvonden, werden de naamgevers van een nieuw ontdekte cultuur en verschillende typen (pre)historische boerderijplattegronden. Wie kent niet de Elp-cultuur en het Elp-type boerderij uit de bronstijd, de bescheiden boerderijplattegronden van het type Hijken uit de ijzertijd , de types Wijster A-C uit de Romeinse tijd en volksverhuizingstijd en het type Pesse uit de Middeleeuwen. Ook de Spieker van Lhee is zo'n fenomeen.

De plattegrond van de verschillende boerderij types laat zich onderscheiden aan de hand van grondsporen, dat wil zeggen verkleuringen in de bodem die aangeven waar ooit de palen stonden die het dak schraagden, de ingangen markeerden en de wanden liepen. Op de Drentse zandgronden is door archeologisch onderzoek over een periode van meer dan 3000 jaar de ontwikkeling van de boerderij te volgen. Nog steeds komen daar nieuwe types bij. Zo zijn tijdens het grote nederzettingsonderzoek van de afgelopen jaren in Borger-Daalkampen twee nieuwe typen plattegronden van boerderijen uit de bronstijd aangetroffen. Uiteraard zijn ook deze weer vernoemd naar hun vindplaats: type Borger A -B.*

Ook meer recent haalt Hartje Drenthe nog regelmatig de landelijke en regionale kranten vanwege aansprekende archeologische vondsten. Bijzonder zijn de vondsten in 1991 en 2010 van resten van de al in de ijstijd uitgestorven mammoet en wolharige neushoorn. Die bijzonderheid zit hem vooral in het feit dat de skeletdelen in situ lagen, dat wil zeggen daar waar de dieren daadwerkelijk zijn gestorven of hun overblijfselen zijn achter gelaten. De meeste skeletdelen van dieren uit de ijstijden worden in Nederland gevonden in de netten van vissers op de Noordzee of door baggeraars en zandzuigers. De opgespoten Maasvlakte bij Rotterdam is zo'n bekende vindplaats van mammoetkiezen en andere skeletdelen van dieren uit de ijstijd. De dierenresten nabij Orvelte zijn metersdiep onder het maaiveld aangetroffen bij de aanleg van gasbuizen onder het Oranjekanaal. Doordat hun oorspronkelijke ligging bekend is, is het mogelijk om informatie te achterhalen over de toenmalige leefomgeving van de mammoeten. De oudste mensen van Drenthe, de Neanderthalers, jaagden ooit op deze dieren en hebben daaraan hun naam 'mammoetjagers' te danken. Of zij de hand hebben gehad in de dood van de aangetroffen dieren of dat deze een natuurlijke dood zijn gestorven is gaande het onderzoek nog niet duidelijk.

De vondsten uit 1991 en 2010 bleken bij elkaar te horen. Twee mammoetkiezen die tijdens het laatste onderzoek werden aangetroffen, bleken te passen in de kaak die tien jaar eerder al werd gevonden. C14-onderzoek heeft inmiddels uitgewezen dat de mammoetresten rond de 45.000 jaar oud zijn.