Smildervenen

Beekdal, Spaanse kerkhof en Celtic field

In het gebied Smildervenen zijn het, weliswaar nauwelijks meer in het landschap herkenbare, beekdal van de Slokkert ten oosten van Veenhuizen, het Spaanse kerkhof ten noorden van Veenhuizen en het Celtic field bij Hijkersmilde van provinciaal belang.

Achter het archeologisch monument het Spaanse Kerkhof gaat de imposante kerkheuvel (doorsnede 40 m, hoogte 1 m +maaiveld) van de 14-15de-eeuwse kerk en het kerkhof van het voormalige veenontginningsdorp Veenhuizen schuil. De kerkheuvel is nooit door middel van archeologische proefsleuven onderzocht, wel zijn incidenteel in de heuvel menselijke botten en puinresten aangetroffen. Middeleeuws Veenhuizen, dat ten noordwesten van de kerkheuvel moet hebben gelegen, kende op haar hoogtepunt meer dan 70 boerderijen maar was volgens historische bronnen in de zeventiende eeuw praktisch verlaten. In die tijd moet ook de kerk zijn gesloopt. In archeologisch vakjargon geldt oud Veenhuizen als een ‘deserted village’ of ‘Wüstung’. De kerkheuvel is eigendom van de provincie en wordt sinds jaar en dag beheerd door het Staatsbosbeheer. Waar de naam ‘Spaanse kerkhof’ vandaan komt is onbekend, met de Spanjaarden heeft dit monument niets van doen.