Drenthe mooi op weg!: Samen werken aan een sociaal Drenthe

Kansen4Kinderen

Kansen4Kinderen is een initiatief waarin inmiddels meer dan negentig scholen werken aan het vergroten van kansengelijkheid. De scholen doen dit, omdat nog steeds voor een te grote groep kinderen geldt dat zij opgroeien in een minder kansrijke omgeving. Projectleider Peter Stam van Stichting Leren & Leven en Berdine Harke van provincie Drenthe vertellen over waarom en vooral wát er moet gebeuren om de kansen voor ieder kind in Drenthe te vergroten.

Bekijk hieronder het interview met gedeputeerde Hans Kuipers over de eerste helft van de collegeperiode en zijn vooruitblik op de resterende tijd (dit studiogesprek is opgenomen toen de coronamaatregelen nog van kracht waren).

Er zit altijd iets moois in een kind, dat vinden en raken is zo waardevol.”

Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe

Kansen4Kinderen maakt deel uit van de Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe en Hardenberg. Deze deal is tot stand gekomen samen met het Rijk en geeft de provincie en gemeenten de ruimte om uitdagingen op het gebied van wonen, welzijn en werken aan de slag te gaan in de regio. Door het project Kansen4Kinderen ook vanuit de Sociale Agenda te ondersteunen, kan het project in heel Drenthe uitgerold worden. Projectleider Peter Stam: “Vanuit de Regiodeal heeft de provincie aan Stichting Leren & Leven gevraagd een project te ontwikkelen op kansengelijkheid voor kinderen. Ik heb lang gewerkt met kinderen die door anderen opgegeven zijn. Er zit altijd iets moois in een kind, dat vinden en raken is zo waardevol. Om die reden zet ik mij volledig in voor dit project.”

Stimuleren van gelijke kansen

Het stimuleren van gelijke kansen is van belang voor een grote groep kinderen die opgroeien in een context van onder andere laaggeletterdheid, armoede of een moeilijke thuissituatie. De verwachtingen die ouders en leerkrachten hebben over de toekomst van deze kinderen zijn lager dan voor andere kinderen. Die verwachtingen blijken ook steeds weer uit te komen. Hierdoor worden problemen als leerachterstanden en een gebrekkige aansluiting op hoger onderwijs van generatie op generatie doorgegeven en hebben deze kinderen minder kans hun talenten te ontwikkelen. Het centrale uitgangspunt van het project is dat er op elke school ook nu al mooie dingen gebeuren op het gebied van het stimuleren van gelijke kansen. Er kan een grote sprong voorwaarts gemaakt worden als scholen ondersteund worden om voorbeelden te delen en op die manier van en aan elkaar te leren.

De basis van het succesvol stimuleren van gelijke kansen ligt in de samenwerking tussen de ouders en de school. Dit zogenaamde ‘educatief partnerschap’ houdt in dat ouders en school samenwerken, elkaar ondersteunen en hun bijdragen aan de ontwikkeling van het kind op elkaar afstemmen. Die samenwerking gaat vaak goed, maar kan ook onder druk komen te staan. Stam: “We hebben scholen gevraagd wat zij op dat moment nodig hebben om die situaties te overbruggen. Daar kwamen drie elementen uit. Allereerst is er deskundigheid nodig van de leerkracht die bijzonderheden bij een kind opmerkt. Daarnaast heeft de school behoefte aangehaakt te blijven wanneer er externe partijen om een gezin heen komen staan, zodat ook de school een actieve rol in de ontwikkeling van een kind blijft houden. Tot slot zoeken zij iemand die de rol van mediator op zich kan nemen, wanneer er de-escalerend opgetreden moet worden.”

Onze zoon gaat met plezier naar school en vindt leren weer leuk!”

Kansencoaches

Het project Kansen4Kinderen krijgt onder andere vorm door de inzet van kansencoaches. Een kansencoach is onafhankelijk en maakt onderdeel uit van het schoolteam. Stam vervolgt: “Deze coach kan bij uitstek de drie rollen vervullen waar de scholen behoefte aan hebben. Op de plekken waar kansencoaches een half jaar werken, heeft dit al vorm gekregen. In de praktijk zien we dat verschillende mensen binnen en buiten de school de verschillende rollen op zich nemen. De scholen missen iemand die verbinding zoekt en overzicht biedt. Het doel is dat ouders, school en de kansencoach samen zaken rondom het kind oplossen, zonder hulpverlening in te schakelen als dit niet noodzakelijk is. De band tussen partijen wordt steviger en men vertrouwt elkaar. Dat is een belangrijke basisvoorwaarde voor succes.” Een mooi voorbeeld van wat een kansencoach een kind, de ouders en de school heeft opgeleverd, vertelt een van de ouders: “Onze zoon gaat met plezier naar school en vindt leren weer leuk! Waar we voorheen twijfelden of hij wel naar groep 3 zou moeten, weet ik nu zeker dat we samen de juiste keuze hebben gemaakt om hem over te laten gaan!”

Uniek aan het project is het lerende netwerk. Scholen en gemeenten wisselen ervaringen uit. Eens in de zes weken plannen de kansencoaches een intervisiemoment in waarin ze elkaar bijpraten en bespreken wat de rol van de coach wel en niet inhoudt. “Zo houden we elkaar scherp en gebruiken we de groep ook om de rol van de kansencoach scherp te houden. De kennis die op scholen wordt vergaard wordt in deze intervisiegroepen ook gedeeld, zodat we doen wat werkt en stoppen met dat wat niet werkt.”

Als er kinderen zijn die het hierdoor redden om binnen de school te blijven en het daar verder op te pakken - dat vind ik gewoon geweldig!”

Ruim 60 scholen werken met kansencoach

Het project Kansen4Kinderen sluit goed aan bij de behoefte van scholen en stimuleert de samenwerking tussen scholen, gemeente en provincie. Berdine Harke, Regisseur onderwijskwaliteit en gelijke kansen van de provincie Drenthe: “Het gesprek tussen gemeenten, scholen en provincie op het gebied van kansengelijkheid kan beter. We zien dat hier, door middel van Kansen4Kinderen goede stappen in worden gezet. We zijn er best trots op dat we daaraan hebben kunnen bijdragen. Scholen en gemeenten zien dit voordeel ook en dat maakt dat al meer dan zestig scholen zich inmiddels hebben aangesloten en werken met een kansencoach. Kansenongelijkheid was al een opgave voor Drenthe en dit neemt alleen maar toe. Door corona zijn leerlingen uit gezinnen met een lager gezinsinkomen op een nog grotere afstand gezet. Gelijke kansen realiseren voor alle kinderen en jongeren in Drenthe is een taak voor iedereen. Samen met de Drentse gemeenten, scholen en de Gelijke Kansen Alliantie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zetten we de komende jaren een stap extra. Begin 2022 presenteren we daarom de Gelijke Kansen Agenda Drenthe. Het uiteindelijke doel: het verschil kunnen maken voor dat ene kind, in die ene klas, in die ene wijk.”

Het creëren van gelijke kansen voor kinderen in Drenthe is een taak van iedereen.”

Landingsplaats en toekomst

Tot nu toe zijn betrokken partijen tevreden en gemotiveerd verder te gaan met het project. Op de vraag wanneer het project geslaagd is, antwoordt Stam: “Het proces is succesvol, maar dat geldt ook voor de kwalificatie van het Nederlands elftal. Je kunt dan nog niet zeggen dat we succes hebben. Het is pas succesvol als we een landingsplaats hebben gevonden die ervoor zorgt dat partijen die erin werken het project dragen en uitvoeren. Dat is nu de grootste uitdaging.”

Om de Kansencoaches te verankeren bij scholen en gemeenten is een langdurige verbintenis van betrokken partijen nodig. Stam besluit: “Het kost tijd dit goed en duurzaam te integreren in de scholen en in het gemeentelijke beleid. Kansencoaches hebben een specifieke rol die iets toevoegt op scholen. We zien hiervan al mooie voorbeelden in de praktijk, namelijk dat er op scholen door ouders gevraagd wordt naar de kansencoach. De scholen bereiken hierdoor kinderen en ouders die zij normaal gesproken niet bereiken, dit krijgen we terug van de scholen. Als er kinderen zijn die het hierdoor redden om binnen de school te blijven en het daar verder op te pakken, dat vind ik gewoon geweldig!”

Brede inzet ervaringsdeskundigen

Armoede en laaggeletterdheid zijn taaie vraagstukken in Drenthe, hierdoor kan niet iedereen volwaardig meedoen in onze samenleving. Een van de doelen van de Sociale Agenda is om oplossingen voor de vragen en problemen van inwoners met schulden of problemen met laaggeletterdheid aan te bieden in aansluiting op de leefwereld van het individu of het gezin. De inzet van ervaringsdeskundigen ziet de provincie als een waardevol hulpmiddel daarbij. Om dit te stimuleren wordt er geïnvesteerd in ervaringsdeskundigen en hun opleiding. Beleidsadviseur Greet van Heusden van Tintengroep vertelt over hoe dit in de praktijk vorm krijgt.

Project Samenwerken met Ervaring

Tintengroep is een samenwerkingsverband van 16 welzijnsorganisaties in Noord-Nederland. Zij maken voor de uitvoering van hun werkzaamheden onder andere gebruik van ervaringsdeskundigheid. Bij Tinten zit in ieder team een ervaringsdeskundige. Provincie Drenthe heeft Tintengroep, Sterk uit Armoede en Moedige Dialoog, onder begeleiding van CMO Stamm, uitgenodigd om met een gezamenlijk plan te komen hoe Drentse organisaties kennis kunnen maken met de toegevoegde waarde van ervaringsdeskundigen. Sterk uit armoede is een expertisecentrum van ervaringsdeskundigen in generatiearmoede en sociale uitsluiting. Moedige Dialoog verbindt organisaties en maakt initiatieven zichtbaar zodat zij elkaar kunnen vinden, inspireren en kennis kunnen delen. CMO Stamm, het kenniscentrum in Drenthe, volgt de trends en ontwikkelingen binnen het sociale domein en adviseert gemeenten en de provincie. Van Heusden: “Dat plan hebben we gezamenlijk gemaakt. Het mooie eraan is dat bedrijven eigenlijk een soort kennismakingspakket krijgen. Ze mogen kosteloos kennis maken met de inzet van een ervaringsdeskundige. De overtuiging die hieraan ten grondslag ligt, is dat als je eenmaal een ervaringsdeskundige inzet, je niet meer zonder wilt.”

Een ervaringsdeskundige kan op veel verschillende plekken bijdragen aan een betere dienstverlening”

Inzet ervaringsdeskundigen in pilot en poule

Er wordt gestart met ervaringsdeskundigheid op het gebied van armoedeproblematiek. Geleidelijk zal zich dit verbreden naar andere levensdomeinen. Het plan van de gezamenlijke organisaties bestaat uit twee pijlers. Allereerst is er een poule ingericht met ervaringsdeskundigen waar organisaties een beroep op kunnen doen voor een kortdurend traject. Denk aan het verzorgen van een workshop, het geven van een lezing, uitleggen wat ervaringsdeskundigen zijn en meelezen met beleidsdocumenten wanneer het voor een bepaalde doelgroep geschreven is. De tweede pijler is het draaien van een pilot waarin ervaringsdeskundigen binnen een bedrijf worden geplaatst.

De pilot omvat vier verschillende terreinen: een gemeente, een woningcorporatie, het onderwijs en het bedrijfsleven. Van Heusden: “Een ervaringsdeskundige kan op al deze verschillende plekken bijdragen aan een betere dienstverlening. Waar zij bij een gemeente zal meekijken bij het armoedebeleid, vroegsignalering bij schulden, organiseren van inspraak en bereiken van de mensen die moeilijk te bereiken zijn, is die rol in het onderwijs weer heel anders. Daar zal zij zich onder andere richten op kansenongelijkheid en het voorkomen van uitsluiting van kinderen en hun ouders. Bij de woningcorporatie kan de ervaringsdeskundige bijdragen aan het op de juiste manier in gesprek gaan met mensen met bijvoorbeeld een huurachterstand. Binnen het bedrijfsleven zal de ervaringsdeskundige zich vooral richten op het creëren van bewustwording, zodat een werkgever beter kan omgaan met werknemers die in armoede leven en zich realiseren hoe hun eigen beleid hier invloed op kan hebben.”

We willen ervoor zorgen dat deze functie bij zoveel mogelijk bedrijven een plekje krijgt”

Meerwaarde inzichtelijk maken

Na het half jaar wordt per terrein geïnventariseerd wat de opbrengst is geweest. Van Heusden vervolgt: “Waar start je mee en wat levert het op? Aan de hand daarvan kunnen we de meerwaarde van ervaringsdeskundigen inzichtelijk maken. Dat die meerwaarde er is, wordt al duidelijk doordat de ervaring leert dat de afgestudeerden van de opleiding snel aan het werk zijn als ervaringsdeskundige. Van de klas van juli 2021 is bijvoorbeeld iedereen al aan het werk! Natuurlijk is dit een succes, maar we hebben ook mensen nodig die deze functie bekend gaan maken bij organisaties die nog onbekend zijn met het inzetten van een ervaringsdeskundige.”

Dat het werken met ervaringsdeskundigen zijn vruchten afwerpt blijkt uit het volgende voorbeeld uit de praktijk: “Een ervaringsdeskundige die werkzaam is bij een woningcorporatie is in contact gekomen met bewoners met een huurschuld. Zij stelt zich voor als ervaringsdeskundige en vraagt of de bewoners met haar in gesprek willen. Vooral het feit dat zij zich onafhankelijk opstelt en kijkt naar het complete plaatje, ervaren bewoners als zeer prettig. De afstand verdwijnt en de bewoners spreken met iemand die zelf ervaring heeft met hun dagelijkse uitdagingen. Het gevolg is dat zij geholpen werden in hun onvrede over de woning en een regeling is afsloten voor het betalen van de huur. Minstens zo belangrijk is dat de lucht geklaard is en het contact met de corporatie is hersteld, wat belangrijk is voor de toekomst.”

Toekomst

De pilot bij de gemeente, woningcorporatie en bedrijfsleven lopen al. Er wordt al volop gebruik van gemaakt. “We hopen dat de organisaties die straks kennis hebben gemaakt met de ervaringsdeskundigen, ambassadeurs worden voor andere bedrijven vanuit de overtuiging dat je je dienstverlening verbetert. We willen ervoor zorgen dat deze functie bij zoveel mogelijk bedrijven een plekje krijgt. De inzet van ervaringsdeskundigen helpt, want het bespreekbaar maken van bijvoorbeeld je schulden, voelt makkelijker bij iemand die het zelf ook heeft meegemaakt.”