Oeroud gebruik van beekdalen geeft natuurherstel vorm
Op verschillende plekken in Drenthe vinden grote natuurherstelprojecten plaats. Zoals in De Branden, een gebied in het Hunzedal, waar met groot materieel wordt gewerkt aan het herstel van het beekdal. Archeologen van de provincie Drenthe volgen de werkzaamheden op de voet, om het oeroude gebruik van het gebied in beeld te krijgen. “De historie van het gebied kan je helpen om het ontwerp van nu vorm te geven.”
De natuurherstelprojecten vinden plaats In het kader van het programma Natuurlijk Platteland. Het doel is de beken te laten her-meanderen en natuurlijke bochten te herstellen. Archeologie is een vast (en wettelijk) verplicht onderdeel van de werkzaamheden die in verschillende beekdalen plaatsvinden. “Deze grote ingrepen In het landschap biedt een geweldige kans om de historie van het landschap zichtbaar te maken”, vertelt provinciaal archeoloog Marijke Nieuwenhuis.
Beekdalen zijn vanuit historisch perspectief namelijk heel interessant, legt Nieuwenhuis uit. “Mensen hebben vanaf het begin een voorkeur gehad voor een verblijfplaats dichtbij water, liefst op een hoger gelegen deel. De nabijheid van water was op allerlei manieren belangrijk. De beek leverde drink- en kookwater, men kon er vis vangen, prooidieren kwamen er drinken, er groeiden allerlei kruiden, en eetbare planten, zaden, bessen en noten. En het was een veilige manier om je snel te verplaatsen en om meer mee te kunnen nemen. En dat doet de mens al heel lang. De oudste boot ter wereld komt uit Drenthe, 10.000 jaar oud en gevonden bij het uitgraven van het Blikkenveen bij Pesse, in 1955.
Het nadeel is dat dit soort activiteiten geen duidelijke sporen achterlaat. Daarom is het ook zo mooi dat we nu bij aanvang van de werkzaamheden kunnen meekijken naar wat er bloot komt te liggen.”
Voordes en knuppelpaden
Nieuwenhuis en haar collega's gaan dus niet op zoek naar kruiken of munten, maar naar sporen van het vroegere gebruik van het gebied. “Dan kun je bijvoorbeeld denken aan visfuiken of knuppelpaden, dan zijn met takken verharde weggetjes door het vochtige gebied. Of oude oversteekplaatsen, voordes genaamd. Die fungeerden ook als vloeiweide-systeem, een manier om voedselrijk rivierwater over het land te Laten stromen, om het vervolgens te kunnen bewerken.”
“In de recente tijd was het doel om het water zo snel mogelijk af te voeren, nu willen we het water juist vasthouden. Archeologisch onderzoek laat zien waar oude meanders gelopen hebben, waar oude bruggen en watermolens te vinden waren. De archeologische kennis van het landschappelijk gebruik van vroeger komt in dit natuurherstel project heel mooi van pas. “Het landschap is In de loop van duizenden jaren ontstaan, juist door de manier waarop de mens het gebruikt heeft. Het gezegde ‘zonder verleden geen heden’, is hier heel mooi van toepassing, we zetten de kennis van hoe er toen geleefd werd, in voor het huidige natuurherstel. Door bijvoorbeeld de voordes terug te leggen.
Nieuwenhuis is blij met de nauwe samenwerking met het projectteam dat de regie voert over de werkzaamheden. “We kijken in een vroegtijdig stadium mee. Ook de samenwerking met de uitvoerende partijen zoals Prolander verloopt uitstekend”, vertelt Nieuwenhuis. Al is niet zo dat elke historische vondst terug moet worden gebracht. Soms kies je er voor het landschap zo te laten als het is.”
(foto's: Hans Dekker)
VoorDrenthe: Mede mogelijk gemaakt door
In de reeks ‘VoorDrenthe: Mede mogelijk gemaakt door’ belichten we vanuit twee kanten samenwerkingen tussen partners in Drenthe en de provincie Drenthe. In de video komt een partner aan het woord. Dit kan gaan over een subsidieregeling waar hij/zij gebruik van heeft gemaakt of een andere vorm van partnerschap. In tekst komt de rol van de provincie aan bod. In Drenthe doen we het samen, zoals deze reeks laat zien.