Hondsrug, de Kalverstraat van de prehistorie
Van potscherven tot een verdedigingslinie, van huisplattegronden tot resten van spiekers (graanopslagplaatsen), urnen en waterputten. Het tracé van de N34 op de Hondsrug blijkt een archeologische schatkamer. Met als één van de spectaculaire vondsten tot nu toe: de oudste barbecue van Drenthe. Alexandra Mars: “Ieder stuk dat wij vinden, is uniek. Elke potscherf anders. En door die scherf komen we in contact met de maker en de gebruiker. Door bijvoorbeeld nagel- en vingerafdrukken en aangekoekte voedselresten. Dichter bij je prehistorische voorouder kun je bijna niet komen.”
De oudste barbecue van Drenthe is gevonden tijdens het archeologisch onderzoek op het tracé van de verdubbeling van de N34.
Alexandra houdt zich als provinciaal archeoloog samen met twee collega’s bezig met het voorbereiden en begeleiden van archeologische onderzoeken in de provincie Drenthe. Zo ook bij de verdubbeling van de N34. Tussen Coevorden en Emmen is dat onderzoek uitgevoerd, voordat het aanleggen van de extra rijbaan van start ging. “Zomaar gaan graven zonder dat je weet of je op de goede plek graaft, kan natuurlijk niet. Dus hebben we onder andere een bureauonderzoek gedaan naar kansrijke plekken en proefsleuven laten graven door archeologen van de Antea Group. Toen kwam al enorm veel aan het licht. Al met al is 25 hectare onderzocht. Dan gaat het om het nieuwe tracé en de bermsloten, want alleen daar werd de bodemopbouw diep verstoord.”
Oudste barbecue van Drenthe
Het onderzoek leverde een schat aan vondsten en grondsporen op. Die worden momenteel onderzocht en beschreven door de archeologen van Antea Group, voordat ze verhuizen naar het interprovinciaal Noordelijk Archeologisch Depot (NAD) in Nuis. Van de circa 16.000 (!) vondsten op het tracé is tot en met februari 2021 ongeveer de helft onderzocht. De coronamaatregelen maken dat de uitwerking minder snel gaat dan normaal gesproken. “Eén van de spectaculairste vondsten tot nu toe is wel de vooralsnog oudste barbecue van Drenthe”, zegt Hans Koopmanschap van de Antea Group. “Hij is gevonden bij een plattegrond van een boerderij. Het is een stuk bast van een boom die compleet verkoold is. Juist dat het hout verkoold is, is voor de archeologen belangrijk. Anders was het hout vergaan in de bodem. Het verkolen heeft ervoor gezorgd dat het hout niet wegrotte in de bodem. Op de bast lagen nog veldkeien, een deel van de constructie van het vuur. De barbecue is op basis van het aardewerk zeker zo’n 3.000 jaar oud.”
Aardewerk, plattegronden, spiekers en waterputten
“We hebben ook veel aardewerk gevonden van de Trechterbekercultuur. Dan praat je over de periode dat de hunebedden zijn gebouwd, 4.000 tot 2.700 voor Christus. Bijzonder is ook dat je gedurende de prehistorie veel veranderingen in aardewerk zou verwachten. Maar van de vroege Bronstijd tot de late IJzertijd, de 4e en 5e eeuw na Christus, bleef veel van het aardewerk voor wat betreft de vorm hetzelfde”, meldt Hans.
Stroom aan verhalen
“Er zijn sowieso al zo’n dertig plattegronden van boerderijen uit de prehistorie aangetroffen en dat terwijl de uitwerking van de opgravingen nog in volle gang is”, vervolgt Alexandra. “En ook de bijbehorende spiekers en waterputten. Een spieker was een graanopslag op palen. Hierdoor bleef het graan droog en vrij van ongedierte. Ook troffen we de sporen aan van een cirkelvormige, meer dan 150 meter lange, palissade. Dat is een verdedigingsomheining van palen geplaatst in een greppel. In dit geval waarschijnlijk aangelegd rond een nederzetting met een doorsnede van zo’n 200 meter. En dan nog talloze scherven van aardewerk en objecten van vuursteen, verspreidt over een periode van de prehistorie tot de Romeinse tijd. Het blijkt maar weer dat de Hondsrug de Kalverstraat van de prehistorie is. Archeologie blijft daardoor een constante stroom aan verhalen onthullen over Drenthe en haar vroegere bewoners – van de prehistorie tot nu.”