Nieuwjaarstoespraak commissaris van de Koning Klijnsma 2023

Nieuwjaarstoespraak

Geachte aanwezigen, beste inwoners van Drenthe, gewaardeerde collega’s,

Wat is het geweldig dat we u hier in ons provinciehuis, namens het hele provinciebestuur, weer persoonlijk een goed nieuw jaar hebben kunnen wensen. Dat was voor het laatst in januari 2020. Alweer drie jaar geleden dus!

Laten we nog even over onze schouder kijken. In het voorjaar van 2020 kreeg het wereldwijde coronavirus ook ons land in zijn greep. De beperkingen die we in acht namen om het virus te bedwingen, hebben ons leven op onvergetelijke wijze veranderd. Je zou het bijna vergeten, maar pas in maart 2022 vervielen de laatste maatregelen.

In die lange coronaperiode hebben wij er met z’n allen alles aan gedaan om de Drentse samenleving zo goed mogelijk in de benen te houden. Samen met gemeentebestuurders én heel veel vrijwilligers is er heel hard gewerkt om mensen onder deze bijzondere omstandigheden tóch niet te laten vereenzamen. Gedeputeerde Hans Kuipers heeft zich hier vanuit de sociale agenda enorm voor ingezet.

Om diezelfde reden hebben wij ook Drentse ondernemers, zorginstellingen en niet te vergeten de cultuursector, die ook ontzettend harde klappen kreeg, gesteund. Onze gedeputeerde Cees Bijl en zijn opvolger Nelleke Vedelaar hebben zich met succes hard gemaakt voor deze sector.

Sommigen spraken de hoop uit dat het coronavirus zou leiden tot bezinning. Bezinning op onze manier van leven. Dat het accent nog meer zou komen te liggen op persoonlijk contact en medemenselijkheid.

En dat is gebleken, want Corona had nog maar net een stap teruggedaan, of de volgende mondiale crisis diende zich aan: de militaire inval van Rusland in Oekraïne.

Wat in deze crisis hartverwarmend is om te zien, is de solidariteit met het lot van de Oekraïners. In West-Europa, in Nederland en natuurlijk ook in Drenthe. De spontane hulp in de vorm van goederen, medicijnen, en opvang aan huis, dat is prachtig. En noodzakelijk. Want zonder die solidariteit zouden honderdduizenden mensen ontheemd zijn.

Dit is het moment om even uw aandacht te vragen voor de schilderijen achter mij. Het indrukwekkende doek dat hier hangt, is het werk van de Drentse kunstenaar Guus Slauerhoff.

Guus kwam onlangs bij mij langs op het provinciehuis. Hij stelde terecht vast dat we aan deze oorlog ‘wennen’.  Hoe kunnen we ervoor zorgen, zo vraagt hij zich af, de gruwel te blijven ‘zien’, en dat we voorkomen dat we de oorlog als alledaagse narigheid beschouwen?  Beeldende kunst, zo stelt Guus, kan een bijdrage leveren om de impact van het geweld te laten doordringen, te blijven zien, voelen en ervaren. Maar ook om te beseffen dat het een groot goed is dat we hier in vrede leven.

Naast de komst van Oekraïners, kwamen er ook andere vluchtelingen naar ons land. De daadkracht en de bereidheid om tijdelijke opvang te creëren is van levensgroot belang. Het kan natuurlijk altijd beter, maar ik wil benadrukken dat wij het in Drenthe naar omstandigheden hartstikke goed doen! Ik wil onze burgemeesters en alle mensen die hierbij behulpzaam zijn, professionals én vrijwilligers, hartelijk danken! Laten wij hier het goede voorbeeld blijven geven.

2022 was ook het jaar van de boerenprotesten. Meerdere keren hebben boeren bij ons provinciehuis op de stoep gestaan om hun zorgen te uiten. En meerdere keren heeft onze gedeputeerde Henk Jumelet hen te woord gestaan. We doen altijd ons best om te luisteren, om met koffie klaar te staan hier op het provinciehuis. Dat geldt ook voor de mensen die zich zorgen maken over de hoeveelheid stikstof, de bollenteelt of de komst van de wolf.

Wat al deze thema’s met elkaar gemeen hebben is, dat we moeten herdefiniëren hoe we ons verhouden tot de beschikbare ruimte. Tot ons landschap en tot de aarde.  De traditionele energiebronnen, waarvan het gebruik de klimaatverandering aanjaagt, zijn eindig. Daarom investeren wij als provincie volop in nieuwe vormen van energie. Daar is onze gedeputeerde Tjisse Stelpstra een uitstekende en daadkrachtige ambassadeur voor. Als college stappen we bijvoorbeeld over op elektrische en waterstofauto’s. Het zijn kleine stapjes, maar die moeten we wel zetten. Kijk ook kritisch naar de spullen die je gebruikt en koopt. Alles wat gemaakt wordt kost energie en grondstoffen. En daar moeten we zuinig op zijn, ook met het oog op de generaties na ons.

In onze eigen provincie moeten we ons de vraag stellen: hoe gebruiken we de beschikbare grond optimaal? Hoe behouden we onze natuur én onze agrarische bedrijvigheid? Het komt erop aan om de juiste keuzes te maken.

Bij het ontwerpen van zo’n visie op je omgeving is het belangrijk om naar je verleden te kijken. Naar je cultuurhistorische en landschappelijke erfgoed. Drenthe is historisch gezien een gebied waarin de mens relatief weinig heeft ingegrepen, zeker in vergelijking tot andere provincies. Om die reden beschikt Drenthe ook over zo´n prachtige natuur. En dat moeten we koesteren.

Tegelijkertijd kent Drenthe een lange agrarische geschiedenis, met gemengde boerenbedrijven. En die sector heeft door de eeuwen heen grote veranderingen doorgemaakt. De afgelopen 60 jaar stond een zo groot mogelijke productie voorop.

De huidige tijd vraagt om een nieuwe aanpak. De keuzes die noodzakelijk zijn gaan we niet over de hoofden van mensen heen maken. Het is essentieel dat er toekomstperspectief komt voor de landbouwsector en voor de natuur voor de langere termijn. Dat kan door middel van innovaties en extensiveren, een natuur-inclusievere bedrijfsvoering en door veel meer circulair te produceren. En het kan met aanvullende verdienmodellen.

Een prachtig voorbeeld daarvan trof ik bij de Balloohoeve, waar ik onlangs voor een opname met Margriet Benak van RTV Drenthe te gast was. Daar vind je niet alleen rundvee, maar ook een theeschenkerij, een boerderijwinkel vol streekproducten, het is een werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt én een mini-camping in één. Over aanvullende verdienmodellen gesproken!

Dames en heren, om de grote maatschappelijke thema’s succesvol aan te pakken, moeten wij als provincie ook veranderen. We gaan werken vanuit zes domeinen. Voor al die domeinen geldt dat drie hoofdthema’s overstijgend zijn: klimaat & energie, wonen & bereikbaarheid en stikstof. En dat kunnen wij als provincie natuurlijk niet alleen aanpakken. Daarin trekken wij graag samen op met gemeenten en waterschappen. Ik verheug me op een vruchtbare samenwerking met de mede-overheden, ondernemers en inwoners van onze provincie in het nieuwe jaar.

Daarbij is de opdracht om, nog meer dan voorheen, integraal te werken. Mijn oproep aan alle collega’s luidt dan ook: steek je licht op buiten je eigen club en stel je open voor de ideeën en plannen van collega’s uit andere domeinen.

Ik ga nog even met u terug naar de Balloohoeve. Margriet Benak zei heel terecht tegen mij: Er gaat zo veel goed in Drenthe! Maar tegelijkertijd mopperen we zo veel. En daar heeft zij een terecht punt. Drenthe scoort hoog als het gaat om tevredenheid en geluk, zo blijkt uit cijfers van het CBS en het SCP. Volgens het Trendbureau Drenthe geven de meeste mensen een 8 aan hun welbevinden.

Ik fiets veel door Drenthe en leg werkbezoeken af. Dan zie ik van dichtbij welke mooie én minder mooie dingen gaande zijn in onze provincie. Ik denk aan generatiearmoede, vooral in delen van Zuid-Oost Drenthe. Maar ik zie ook de burgerinitiatieven die helpen onze samenleving een beetje mooier en menselijker te maken. Ik denk aan de vrijwilligers die ik onlangs ontmoette in Emmen, die het hospice aldaar draaiende houden. En aan de kinderen die ik ontving op het provinciehuis en die door middel van ‘het zwerfboek’ gestimuleerd worden te gaan lezen, ook als ze dat van huis uit niet direct meekrijgen. En ik noem ook graag de vrijwilligers van Hartveilig Drenthe, die er voor zorgen dat levens gered worden.

Dit zijn allemaal prachtige vormen van naoberschap; het draait om de zorg voor elkaar, zonder er zelf beter van te worden. We kunnen het leven als mensen niet alleen leven. De samenleving wordt er mooier van. Laten we dat gaan koesteren en er voor zorgen, dat we niet tegenover elkaar gaan staan en elkaar beroerd bejegenen.

Dames en heren, nu ligt er een nieuw jaar aan onze voeten. Het wordt een jaar waarin we blijven knokken voor goede OV-verbindingen, voor het behoud van defensie in Assen en voor een goed economisch perspectief voor álle inwoners met adequate voorzieningen ook in onze dorpen.

In 2023 gaan we Drenthe op schitterende wijze in de schijnwerpers zetten. En dan denk ik natuurlijk aan het EK wielrennen op de weg dat in september in onze provincie plaatsvindt.

Drenthe is de mooiste fietsprovincie van ons land, dat durf ik als ervaringsdeskundige gerust te zeggen. Hoe mooi is dan de bekroning van dit feit door het EK hier te mogen ontvangen? Terecht is onze gedeputeerde Henk Brink apetrots op het binnenhalen van dit evenement. De routes lopen door alle gemeenten en heel veel dorpen, met de VAM-berg als een van de letterlijke en figuurlijke hoogtepunten. Kortom: dit EK biedt veel kansen om Drenthe aan heel Europa te laten zien.

Naast deze sportieve belevenis vieren we in 2023 ook een cultureel hoogtepunt. Dit jaar is het namelijk 140 jaar geleden dat Vincent Van Gogh onze provincie aandeed en hier enkele maanden rondtrok. Hij maakte een aantal tekeningen en schilderijen van het Drentse landschap. We maken deze culturele erfenis van Vincent van Gogh in Drenthe zichtbaar, voor zowel binnenlandse als buitenlandse bezoekers.

Tot slot: als het nieuwe jaar aanbreekt, vragen mensen steevast naar goede voornemens. Ik heb mij voorgenomen zo veel mogelijk mensen te enthousiasmeren om op 15 maart naar de stembus te gaan, als de verkiezingen voor de Provinciale Staten plaatsvinden. Dus bij deze mijn oproep: ga allemaal stemmen! Want uw stem is ontzettend belangrijk bij het inrichten van onze provincie.

Ik sluit graag af met een gedicht van Jessica Bonnema dat zij speciaal voor deze gelegenheid heeft geschreven.

Lichtjaoren

Uutgedoofde sterren
geven ons aal nog licht
in blauwe nachten
Al lang verdwenen
maor nog hier
um het duuster te verzachten.

Schienen generaoties bij
die zuchzölf leren kennen.
Vraogen ons met golden licht
wat veur veurolders wij bennen.

Stel je veur, je worden zölf
ook meer dan een miljoen.
Zul je dan vandaoge,
alles nog ’t zölfde?
Ja, zul je dat zo blieven doen?

Als der zo veul moois is.
Zo veul te verliezen.
Steek dan de vlam an in joen hart
en leer het juuste kiezen.

Luuster in het donkerblauw
wat hart en sterren zeden.
En weet daj ook zölf altied
als sterrenlicht kunnen wezen.

Dank Jessica!

Lieve mensen! Dank voor uw aandacht en ik wens u allemaal een prachtig en gezond 2023!

Zie ook: Hoe is het gedicht ‘Lichtjaoren’ tot stand gekomen? (pdf, 181 kB)